„Przepiszę wszystko na swoja matkę i guzik dostaniesz nie alimenty!”
Kwestie związane z obowiązkiem alimentacyjnym uregulowane zostały w Ustawie – Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, w przepisach od art. 128 do art. 144.
Do powstania obowiązku alimentacyjnego dochodzi po powstaniu konkretnych przesłanek, natomiast treść obowiązku alimentacyjnego jednoznacznie wskazuje na obowiązek dostarczenia uprawnionemu (najczęściej dziecku) środków utrzymania, celem zaspokojenia jego usprawiedliwionych potrzeb.
Za potrzeby takie należy uznać między innymi wyżywienie, koszty leczenia, zakup odzieży, środków higieny osobistej, edukację i rozwój itp.
Kiedy dochodzi do rozłącznego sprawowania władzy rodzicielskiej, ten z rodziców którego obowiązek alimentacyjny nie polega na codziennych osobistych staraniach i wychowaniu dziecka obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania uprawnionego- zobowiązany jest zatem do swego rodzaju fiskalnej odpowiedzialności w zakresie obowiązku alimentacyjnego.
Oznacza to, że obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania uprawnionego ma świadomość, iż obowiązek łożenia na rzecz dziecka to proces długoletni i odpowiedzialny, wynikający nie tylko z jego zasobów finansowych, ale również możliwości zarobkowych.
Bardzo często zdarza się jednak, iż dłużnicy o tej drugiej przesłance zapominają, trzymając się kurczowo przekonania, że wszystko zależy od ich aktualnego majątku. Co więcej, wielu z nich uważa, że w takiej sytuacji najlepiej wyzbyć się wszelkiego majątku i prezentować wobec dziecka, Komornika, czy Sądu osobę ubogą i niezaradną życiowo. Powszechne w takich przypadkach stało się wyzbycie się formalne własnego majątku, czy też celowe obniżenie oficjalnych zarobków.
Nie jest to jednak wyjście ewakuacyjne dla takiego dłużnika.
Pierwszy instrument prawny przysługujący uprawnionemu do alimentów istnieje w art. 136 k.r.o. „Jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.”
Jeżeli zatem, obowiązany do alimentów podejmuje się „ucieczki”, wyzbywając się swojego majątku lub czyniąc z siebie osobę niewypłacalną w każdy inny sposób, zawsze dochodząc przed sądem świadczeń alimentacyjnych należy na ten fakt zwrócić uwagę Sądu.
W przypadku, gdy pozwany dłużnik alimentacyjny zrzekł się prawa majątkowego, bądź celowo zwolnił się z pracy, ograniczył etat, zamienił pracę na mniej płatną bez ważnego powodu, Sąd może nie uwzględnić tych okoliczności ustalając wysokość alimentów.
W takiej sytuacji Sąd ocenia możliwości finansowe dłużnika tak, jakby ten majątek istniał tj. tak jakby dłużnik nie zrzekł się majątku lub nie obniżył swojego wynagrodzenia.
Kolejne narzędzie ochrony prawnej dla uprawnionego przewiduje Kodeks Cywilny.
Zgodnie z art. 527 § 1 k.c. „Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Zgodnie z § 2 „Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności”.
Czym jest wskazywana niewypłacalność dłużnika?
Niewypłacalność dłużnika oznacza taki stan majątku obowiązanego do uiszczania alimentów, w którym egzekucja prowadzona przez Komornika nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności przysługującej uprawnionemu – w praktyce nie uiszczone są należności z tytułu alimentów bieżących jak również alimentów zaległych.
Świadomość pokrzywdzenia uprawnionego do alimentacji dziecka zachodzi wówczas, gdy dłużnik wie, że poprzez swoje działania, polegające na wyzbywaniu się majątku, przepisywaniu majątku w drodze darowizn sprawi, iż formalnie np. dla Komornika stanie się niewypłacalny.
Warto przy tym wskazać, iż wierzytelność podlegająca ochronie nie musi być wymagalna, nie musi istnieć tytuł wykonawczy potwierdzający obowiązek alimentacyjny, jeżeli takiego jeszcze nie posiadamy. W takiej sytuacji, koniecznym będzie- składając powództwo ze skargi paulińskiej dokładne wskazanie istnienia obowiązku alimentacyjnego (a więc sam fakt bycia rodzicem) i szacowaną wartość potrzeb uprawnionego.
Osoba trzecia, na rzecz której dłużnik majątek przekazuje, jest kolejnym podmiotem biorącym udział w „oszustwie” dłużnika, w sytuacji gdy osoba ta wiedziała o świadomości dłużnika, co do tego, że dokonywana przez niego czynność krzywdzi uprawnionego do alimentów albo mogła się o tym z łatwością dowiedzieć. W przypadku darowania majątku przez dłużnika z zamiarem pokrzywdzenia dziecka, uprawniony do alimentów może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Kiedy w akcji wyzbywania się majątku biorą udział osoby bliskie, związane z dłużnikiem poczytuje się, że biorąc pod uwagę zarówno sprzedaż majątku jak i jego darowanie działały one w złej wierze tj. miały pełną wiedzę o tym, że dłużnik działa tak czyniąc na szkodę uprawnionego do alimentacji.
Jeżeli zatem mamy informację, iż uprawniony do alimentacji dłużnik sprzedał samochód, inne ruchomości o wartości handlowej, nieruchomości albo darował majątek osobie trzeciej należy wystąpić do Sądu z powództwem o uznanie takiej czynności za bezskuteczną. W konsekwencji Komornik będzie mógł prowadzić egzekucję z tego majątku, pomimo iż formalnie ten przedmiot nie jest już własnością dłużnika alimentacyjnego.
Jeżeli jesteśmy w posiadaniu Wyroku Sądu zasądzającego alimenty egzekucja w takim wypadku będzie prowadzona na podstawie wyroku zasądzającego alimenty, uzupełnionego o wyrok ze skargi pauliańskiej.
Zwrócić należy uwagę na obowiązujące terminy przedawnienia, o których musimy pamiętać. Zgodnie z treścią przepisu art. 534 k.c. uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności. Zatem jeżeli posiadamy wiedzę na temat ucieczki dłużnika w niewypłacalność nie zwlekajmy – w takim przypadku czas działa na niekorzyść dziecka.