„Skoro wyjechałem za granicę, to nie muszę płacić alimentów, bo tam jest inne prawo.”
Będąc w posiadaniu Wyroku wydanego Polsce, na podstawie którego zasądzono alimenty na rzecz dziecka są podstawy, by ubiegać się o wyegzekwowanie należności również w sytuacji, gdy zobowiązany do zapłaty alimentów wyjechał za granicę. Dobro dziecka nie zostaje wyeliminowane przez rzekome „inne prawo”.
- Dłużnik przebywający na terenie Unii Europejskiej
Procedura dotycząca transgranicznych roszczeń alimentacyjnych została uregulowana w Rozporządzeniu Rady (WE) NR 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych (Dz.U.UE L z dnia 10 stycznia 2009 r.).
Powyższy akt prawny reguluje tryb przekazywania wniosków enumeratywnie wskazanych w art. 56 (1), tj.:
- a) uznanie lub uznanie ze stwierdzeniem wykonalności orzeczenia;
- b) wykonanie orzeczenia wydanego lub uznanego w wezwanym państwie członkowskim;
- c) uzyskanie orzeczenia w wezwanym państwie członkowskim w przypadku braku jakiegokolwiek orzeczenia, w tym także, w razie potrzeby, ustalenie ojcostwa;
- d) uzyskanie orzeczenia w wezwanym państwie członkowskim, jeżeli nie istnieje możliwość uznania ani stwierdzenia wykonalności orzeczenia wydanego w państwie innym niż to państwo członkowskie;
- e) zmianę orzeczenia wydanego w wezwanym państwie członkowskim;
- f) zmianę orzeczenia wydanego w państwie innym niż wezwane państwo członkowskie” oraz
- g) art. 53 (wniosek o podjęcie szczególnych działań w przedmiocie uzyskania informacji o adresie, dochodach i majątku dłużnika).
Wierzyciel powinien udać się do właściwego (ze względu na miejsce zamieszkania) sądu okręgowego (sekcja obrotu prawnego z zagranicą), gdzie zostanie poinstruowany w zakresie wymaganej dokumentacji.
Powyższe oznacza, że każdy Wyrok wydany w Polsce jest uznawany również poza granicami kraju. Warto podkreślić, iż procedura pozwalająca na egzekwowanie alimentów za granicą znajduje zastosowanie także do ugód sądowych. Zatem każde orzeczenie Sądu uprawnia do egzekucji alimentów od dłużnika przebywającego poza granicami kraju.
Co istotne, ubiegając się o realizację Wyroku wobec dłużnika przebywającego za granicą nie ma konieczności posiadania wiedzy o pełnym zagranicznym adresie dłużnika. Celem wszczęcia postępowania wystarczająca jest informacja, w jakim państwie dłużnik przebywa oraz wskazanie ostatniego, znanego miejsca pobytu dłużnika.
Egzekucja wszczynana jest bezpośrednio w kraju Unii Europejskiej.
Aby wszcząć egzekucję za granicą należy w pierwszej kolejności złożyć wniosek o stwierdzenie wykonalności takiego orzeczenia do Sądu kraju, w którym dłużnik przebywa.
Wniosek należy uzupełnić odpisem Wyroku polskiego Sądu, który stwierdza obowiązek alimentacyjny, a także specjalne zaświadczenie, które na taką okoliczność wystawia polski Sąd oraz i inne dokumenty wskazujące na obowiązek świadczenia (np. akt urodzenia dziecka).
Wszystkie dokumenty, o których wyżej mowa muszą być przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego. Nie należy zrażać się tym faktem. Tłumaczenie takich dokumentów co do zasady wiąże się z niemałymi wydatkami, jednakże w tym zakresie uprawnionemu wierzycielowi przysługuje prawo złożenia wniosku o zwolnienie z konieczności ponoszenia tych kosztów. Wystarczy wpisać prośbę o zwolnienie z kosztów przy składaniu wniosku o dokumenty do Sądu polskiego.
Organ w państwie członkowskim, do którego trafi wniosek o egzekucję alimentów, podejmuje szereg działań, które mają na celu ustalenie miejsca pobytu dłużnika. Takie czynności nie powodują żadnych kosztów po stronie wierzyciela.
Należy pamiętać, iż aktywność wierzyciela w tym postępowaniu ma również bardzo duże znaczenie. Każda informacja dotycząca dłużnika od oczywistych danych tj. numer pesel, czy imiona rodziców po dane poprzedniego pracodawcy itp. mogą być bardzo pomocne. Ponadto wierzyciel może również wystąpić z pismem do konsulatu polskiego w innym państwie członkowskim o udzielnie informacji o adresie dłużnika, miejscu zatrudnienia, wskazując na interes prawny tj. egzekucję alimentów. Powołanie się we wniosku na Wyrok Sądu zasądzający alimenty będzie wystarczające.
- Dłużnik przebywa poza UE
W przypadku, gdy dłużnik przebywa na terytorium Albanii, Białorusi, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Norwegii, Turcji, Ukrainy, USA, Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii oraz Irlandii Północnej, wówczas zastosowanie znajdzie Konwencja o międzynarodowym dochodzeniu alimentów na rzecz dzieci i innych członków rodziny, sporządzona dnia 23 listopada 2007 r. (Dz.U. UE L z dnia 22 lipca 2011 r.).
Państwami-Stronami Konwencji nowojorskiej są m.in.: Algieria, Argentyna, Australia, Barbados, Białoruś, Brazylia, Burkina Faso, Chile, Chiny, Ekwador, Filipiny, Gwatemala, Haiti, Izrael, Kazachstan, Kirgistan, Kolumbia, Macedonia, Maroko, Meksyk, Mołdawia, Monako, Niger, Nowa Zelandia, Pakistan, Republika Środkowo-Afrykańska, Republika Zielonego Przylądka, Serbia, Seszele, Sri Lanka, Surinam, Szwajcaria, Tajwan, Turcja, Urugwaj, Watykan.
Procedura w tym przypadku jest zdecydowanie łatwiejsza niż ta obowiązująca w Unii Europejskiej. Jest to związane z tym, że pośrednikiem jest w tym przypadku polski Sąd, a rolą wierzyciela jest złożenie do tego Sądu stosownego wniosku wraz z załącznikami. Wierzyciel nie ponosi żadnych dodatkowych kosztów.
Wniosek składany jest do Sądu Okręgowego właściwego dla miejsca pobytu wierzyciela. Sąd polski ustala organ centralny w państwie, w którym dłużnik przebywa i tam przekazuje kompletny wniosek wraz z załącznikami.
Przepisy w poszczególnych krajach są różne zatem w razie konieczności Sąd wzywa o dodatkowe dokumenty lub informacje, jeśli okażą się potrzebne.
Ważne !!!
Procedura dochodzenia alimentów na terenie Islandii jest odmienna Konwencja o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, sporządzona w Lugano dnia 30 października 2007 r oraz Konwencja o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych sporządzona w Lugano dnia 16.09.1988 r. (Dz .U. z 2000 r., Nr 10, poz. 132 i 133) w stosunkach pomiędzy Polską a Islandią nie ustanowiły organów centralnych, udzielających pomocy wnioskodawcom.
Oznacza to, że powyższe akty prawne nie przewidują pośrednictwa sądów powszechnych oraz ministerstw sprawiedliwości w przekazywaniu wniosków o stwierdzenie wykonalności wyroków do właściwych organów na terytorium Islandii.
! W związku z wystąpieniem Wielkiej Brytanii z UE i zakończeniem z dniem 31 grudnia 2020 roku okresu przejściowego w stosunkach pomiędzy Polską, a Wielką Brytanią nie stosuje się prawa europejskiego. Oznacza to, że od 1 stycznia 2021 roku Wielka Brytania traktowana jest jako państwo trzecie.
! Należy również wskazać, iż orzeczenia alimentacyjne wydane po 18 czerwca 2011 r. (w przypadku Danii – po 27 marca 2015 r.) w państwach, które są objęte Protokołem haskim z dnia 23.11.2007 r. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych (Dz.U. L 331 z 16.12.2009 r., s. 17) są automatyczne uznawane za wykonalne w innych państwach członkowskich. W przypadku orzeczenia wydanego wcześniej niezbędne będzie przeprowadzenie procedury uznania orzeczenia.
- Gdy nie można ustalić adresu dłużnika za granicą
Zdarzają się sprawy, gdzie pomimo podjęcia szeregu czynności przez uprawnione organy działające na terenie kraju, w którym zainicjowaliśmy postępowanie celem dochodzenia roszczeń alimentacyjnych nie udaje się ostatecznie ustalić miejsca pobytu dłużnika. W takiej sytuacji otrzymamy potwierdzenie, że egzekucja za granicą nie jest skuteczna. Takie zaświadczenie wydaje Sąd. Będąc w posiadaniu takiego zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji poza granicami kraju wykazując, że podjęliśmy wszelkie możliwe działania w tej kwestii, istnieją podstawy by alimenty uzyskać z Funduszu Alimentacyjnego. W tym celu należy złożyć się w Urzędzie Gminy wniosek o przyznanie alimentów z Funduszu Alimentacyjnego.
Pomoc ze strony urzędników, którzy mają za zadanie udzielać szczegółowych wyjaśnień, informować o prawach w dochodzeniu roszczeń poza granicami kraju, pomagać przy wypełnieniu wniosku mają zachęcić wierzycieli do korzystania z narzędzi służących ochronie interesów dziecka.
Praktyka urzędnicza bywa różna, jednakże dłużnik alimentacyjny, który wyjechał za granicę, aby tym samym uniknąć zapłaty alimentów nie może czuć się bezkarnie. Twierdzenia dłużnika, iż obowiązuje go „inne prawo”, zatem nie musi płacić alimentów pozostaje jedynie legendą.
