Przemoc zawsze jest okrutna, nawet, jeśli słuszny jest jej powód. F.Schiller

Jaką formę agresji najczęściej obserwujemy w szkołach?

Najczęściej spotykane formy agresji i przemocy szkolnej to agresja fizyczna (bicie, kopanie, plucie, wymuszanie pieniędzy, zamykanie w pomieszczeniach, zniszczenie  lub uszkodzenie społecznego i prywatnego mienia, dewastacja przyrody, drażnienie bądź zabijanie zwierząt); słowna i niewerbalna (dokuczanie, przezywanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, obrażanie, ośmieszanie, przeszkadzanie, grożenie, rozpowszechnianie plotek i oszczerstw (osobiście lub np. za pomocą Internetu), pokazywanie nieprzyzwoitych gestów, manipulowanie związkami przyjaźni, wrogie miny. Również ten rodzaj agresji i przemocy może występować w formie pośredniej, gdy np. namawiamy innych do zrobienia komuś krzywdy, wyśmiewania lub wykluczenia z grupy.

Jak wynika z Państwa wiedzy – zachowania agresywne w szkole są dziś problemem społecznym? Czy wręcz odwrotnie – coraz mniej takich zachowań się odnotowuje?

Problem przemocy w środowisku szkolnym i rówieśniczym jest tak stary jak sama szkoła, z tą jednak różnicą, że zmieniały się – i ciągle zmieniają – jej uwarunkowania i formy. Wszyscy również wiemy, że szkoła od przemocy nie jest wolna. Słabsi i młodsi są przedmiotem ataku starszych i silniejszych. Uczniowie skarżą się, że są bici przez kolegów dla zabawy, zmuszani przez nich do palenia papierosów, picia alkoholu, a niekiedy zażywania narkotyków. Poważnym zjawiskiem jest również „cyber” przemoc- nagłaśniane nagrywanie filmików na telefonie i publikowanie ich następnie w sieci. Pokrzywdzeni uczniowie są zastraszani, boją się powiedzieć dorosłym o tym, co dzieje się w szkole. Wiedzą też, że nie zawsze mogą liczyć na pomoc nauczycieli, którzy niejednokrotnie sami stają się ofiarami przemocy.
Bardzo często zdarza się także, że nauczyciele udają, że o niczym nie wiedzą “Nie mają interesu” w tym, żeby informować dyrekcję szkoły. Uważają, że to tylko nadweręży ich reputację, jako niewydolnego nauczyciela i pogorszy jego wizerunek. Można także podnieść tezę, iż utożsamiają to również z przyznaniem się do własnej niekompetencji wychowawczej.

Jak reagować, gdy jedno z dzieci w klasie wykazuje zachowania agresywne?

Przede wszystkim trzeba reagować. Nie można bagatelizować nawet najmniejszych oznak agresji. Tutaj ważna jest rola nauczyciela. Nie może on bać się rodziców i  wprost czy to w dzienniczku czy wzywając rodzica do szkoły mówić o agresywnym zachowaniu dziecka. Nie można czekać, aż wydarzy się tragedia. Przy okazji w tym miejscu warto także uczulić rodziców, aby nie bagatelizowali notatek. Aby rozmawiali z dzieckiem o problemie, aby poznać przyczyny takiego a nie innego zachowania. Ważnym jest też aby rodzice nie stosowali kontry w stosunku do nauczycieli, np.: „ależ niemożliwe aby mój Andrzejek pluł na Zuzię…”, jak często jesteśmy świadkami takich rozmów?! Rodzic wraz z nauczycielem powinni mówić jednym głosem piętnując wszelkie objawy agresji.

Jeżeli jednak Rodzicu nie dajesz sobie rady, nie bój się poprosić o pomoc jeśli w szkole nie ma psychologa, poproście o pomoc z zewnątrz, np. w Szkolnej Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej.

Jak postępować by zmniejszyć zachowania agresywne?

Przemoc w szkole to konsekwencja  błędów wychowawczych popełnianych przez dorosłych. Proces wychowania odbywa się zarówno w domu, jak i w szkole. Dlatego nie można przekreślać wychowanka agresywnego. Należy dać mu szansę na poprawę i to nauczyciel powinien pomóc mu się zmienić. Zasada stara jak świat mówi, żeby nagradzać dzieci przy całej klasie, ale karać indywidualnie. Nauczyciel powinien dawać dziecku możliwość „zrehabilitowania się”- zrobienie czegoś dobrego. Powinien jednak pamiętać o granicach i przekazywać je wychowankom, gdzie ta cienka linia między dobrem a złem kończy się. Sprytny nauczyciel dyskretnie zaproponuje sytuacje do pozytywnych działań.

Jakie przygotowanie powinni posiadać nauczyciele posiadający w klasie osobę agresywną?

W odniesieniu do kadry pedagogicznej sądzę, że przykład osobisty nauczyciela, autorytet, prezentowane wartości moralne i stosunek do uczniów stają się ważnym instrumentem utrwalania pożądanych społecznie zachowań wśród uczniów. Klimat szacunku, przyjacielskie, partnerskie kontakty ułatwiają rozwijanie i kształtowanie pozytywnych postaw młodzieży wobec własnej egzystencji, czyli znajdowania swego miejsca w życiu społecznym i wytyczania dalszej drogi zawodowej i społecznej. Gdy kształtują się pożądane społecznie relacje między nauczycielem a uczniem, wówczas powstają korzystne warunki do skutecznej pracy wychowawczej.

 A.R.T.