Jak już wspomniano w pierwszej części tej legendy, uregulowanie zaległości alimentacyjnych nie jest automatyczną podstawą do umorzenia postępowania egzekucyjnego i co do zasady nadal będzie się ono toczyć co do bieżących alimentów.

 

Dysponentem postępowania egzekucyjnego jest wierzyciel, a w przypadku egzekucji alimentów to rodzic, będący przedstawicielem ustawowym małoletniego. To od jego decyzji zależeć będzie, czy pomimo spłacenia zaległości alimentacyjnych, Komornik nadal będzie prowadził postępowanie, w celu egzekucji bieżących alimentów każdego miesiąca.

Bardzo istotna będzie treść składanego przez wierzyciela wniosku, gdyż dla dłużnika konsekwencje różnicy pomiędzy zawieszeniem, a umorzeniem postępowania egzekucyjnego będą miały kluczowe znaczenie.

 

Z instytucją zawieszenia postepowania egzekucyjnego mamy do czynienia ze względu na przeszkody przejściowe lub z uwagi na działania stron- wierzyciela lub dłużnika. Czasami mamy do czynienia również ze względami celowościowymi (np. wynik innego postępowania).

-Organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu – jeśli wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego. W przypadku, gdy egzekucja została wszczęta z urzędu bez takiego wniosku, sąd ustanowi dla dłużnika niemającego zdolności procesowej kuratora na czas do ustanowienia przedstawiciela ustawowego).

-Organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu – w razie śmierci wierzyciela lub dłużnika. Postępowanie podejmuje się z udziałem spadkobierców zmarłego. Jeżeli spadkobiercy dłużnika nie objęli spadku albo nie są znani, a nie ma kuratora spadku, Sąd na wniosek wierzyciela ustanowi dla nich kuratora;

-Organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu – jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu.

– Ponadto Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu w ramach postępowania zabezpieczającego roszczenie niepieniężne.

 

Najbardziej klasyczne przypadki to zawieszenie postępowanie na wniosek wierzyciela- w zasadzie bez konieczności wskazywania przyczyny, bowiem działa tutaj zasada, że wierzyciel jest decydentem w postępowaniu egzekucyjnym.

-Organ zawiesza postępowanie na wniosek dłużnika – jeżeli sąd uchylił

natychmiastową wykonalność tytułu lub wstrzymał jego wykonanie albo dłużnik złożył zabezpieczenie konieczne według orzeczenia sądowego do zwolnienia go od egzekucji.

– Sąd zawiesza postępowanie na wniosek dłużnika – w egzekucji na podstawie orzeczenia państwa obcego;

– Sąd może zawiesić postępowanie w całości lub w części na wniosek – jeżeli złożono skargę na czynności komornika lub zażalenie na postanowienie sądu. Zawieszenie postępowania sąd może uzależnić od złożenia przez dłużnika zabezpieczenia.

-Organ egzekucyjny może zawiesić postępowanie na wniosek dłużnika – jeżeli egzekucja z jednej części majątku dłużnika oczywiście wystarcza na zaspokojenie wierzyciela a dłużnik wnosi o zawieszenie egzekucji z pozostałej części majątku;

-Sąd może, na wniosek dłużnika lub tymczasowego nadzorcy sądowego, zawiesić postępowania egzekucyjne prowadzone w celu dochodzenia należności objętych z mocy prawa układem oraz uchylić zajęcie rachunku bankowego, jeżeli jest to niezbędne do osiągnięcia celów postępowania układowego. Uchylając zajęcie rachunku bankowego, sąd ustanawia tymczasowego nadzorcę sądowego, jeżeli wcześniej nie został ustanowiony (art. 268 § 2 Prawa restrukturyzacyjnego).

 

I wreszcie postępowanie zawiesza się z mocy samego prawa:

− w razie zaprzestania czynności przez organ egzekucyjny wskutek siły wyższej;

− w razie wydzielenia części nieruchomości, dalsze postępowanie co do reszty

nieruchomości będzie zawieszone do czasu ukończenia licytacji wydzielonej części;

− gdy egzekucja w celu zniesienia współwłasności i egzekucja z nieruchomości toczą się jednocześnie, to w razie sprzedaży nieruchomości w toku jednej z tych egzekucji – drugą zawiesza się (a po uprawomocnieniu się postanowienia o przysądzeniu

własności – umarza się);

− jeżeli egzekucja jest prowadzona z użytkowania wieczystego, postępowanie ulega

zawieszeniu, jeżeli właściwy organ wystąpił z żądaniem rozwiązania umowy

użytkowania wieczystego;

− ogłoszenia upadłości likwidacyjnej dłużnika co do składników wchodzących w skład

masy upadłości – art. 146 ust. 1 PrUp;

 

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA = PAUZA

Dla Komornika Sądowego zawieszenie jest swego rodzaju „pauzą” – a więc innymi słowy wstrzymaniem się z dalszymi czynnościami egzekucyjnymi, bez ingerencji w to, co już do tej pory dokonano. Jeżeli więc rodzic działający w imieniu małoletniego składa wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego, to wykonane wcześniej zajęcie wynagrodzenia lub rachunku bankowego pozostanie w mocy, tylko środki nie trafią za pośrednictwem Komornika do wierzyciela ale na rachunek depozytowy ministerstwa finansów. Dla dłużnika sytuacja pozostaje więc bez większych zmian. Nadal ma on zajęte wynagrodzenie a jedynie Komornik nie wszczyna żadnych nowych czynności. Co bardzo istotne, zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie niweczy skutków dokonanych już w tym postępowaniu czynności. Pozostają one w mocy i nie dochodzi do uchylenia dokonanego już zajęcia. Ma to na celu udaremnienie ryzyka wyzbycia się przez dłużnika środków, do których Komornik skierował egzekucję. Przeprowadzone czynności pozostają więc w mocy. Z praktycznego punktu widzenia zawieszenie postępowania jest zdarzeniem, które zawsze powoduje wstrzymanie egzekucji, swoistą pauzę.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego w oparciu o dyspozycję przepisu art. 146 ust. I pr.up. również nie powoduje uchylenia czynności dokonanych w tym postępowaniu, a w szczególności nie uchyla dokonanych przez Komornika zajęć. Oznacza to, że w okresie zawieszenia Komornik nie będzie uprawniony do przekazywania wierzycielowi uzyskanych wcześniej, nierozdysponowanych kwot, aż do czasu ogłoszenia upadłości.

Jedynym wyjątkiem, który przewidział ustawodawca, kiedy zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie stoi na przeszkodzie przysądzeniu własności nieruchomości, jeżeli przybicia prawomocnie udzielono przed ogłoszeniem upadłości, a nabywca licytacyjny wpłaci w terminie cenę nabycia.

Niestety bardzo często zdarza się, iż wydawane na okoliczność zawieszenia orzeczenia pozostają bardzo nieprecyzyjne. Na przestrzeni ostatnich kilku lat dochodziło do sytuacji kończących się złożeniem skargi na czynności Komornika przez dłużnika, gdyż w jego ocenie zawieszenie egzekucji winno skutkować uchyleniem wykonanych już czynności.

Oczywiście rodzic opiekujący się małoletnim, może wnieść o zawieszenie postępowania egzekucyjnego (art. 820 k.p.c.) wraz z uchyleniem dokonanych czynności (w tym zajętego wynagrodzenia, wierzytelności, ruchomości lub rachunku bankowego), ale stanowisko takie przeczy celowi i podstawowym zasadom postępowania egzekucyjnego. Zawieszenie na wniosek wierzyciela jest tzw. zawieszeniem bezprzyczynowym, co oznacza, że nawet jeśli Komornik uzna, że zawieszenie może przyczynić się do bezskuteczności egzekucji, jest on związany wnioskiem w tym przedmiocie.

Samo wszczęcie postępowania egzekucyjnego bez faktycznej egzekucji jest swego rodzaju „sztuką dla sztuki”. Zawieszenie postępowania powinno więc następować w razie występowania przyczyn o charakterze przemijającym.

Jak wskazano powyżej, postępowanie egzekucyjne może zawiesić przedstawiciel ustawowy małoletniego, ale również może uczynić to Sąd.

Sąd zawieszając postępowanie egzekucyjne a zatem stosując swoistą pauzę, jeżeli jednocześnie nie uchyli wcześniej wykonanych przez Komornika czynności, to Komornik nie ma najmniejszych podstaw do uchylenia tych zajęć a dłużnik zajętej wierzytelności (najczęściej pracodawca) nadal obowiązany jest należności potrącać zgodnie z wytycznymi ustawowymi. W takim stanie rzeczy potrącone należności deponowane są na rachunku depozytowym ministra finansów do czasu ustania przyczyn zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Sąd podejmując decyzję o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego na wniosek dłużnika powinien zawsze badać, czy nie zmierza on do przedłużenia postępowania i udaremnienia możliwości zaspokojenia wierzyciela.

 

UMORZENIE POSTĘPOWANIA = STOP

Czym innym jest instytucja umorzenia postępowania egzekucyjnego, która powoduje zakończenie postępowania egzekucyjnego oraz uchylenie wykonanych przez Komornika wcześniejszych czynności. Jeżeli więc rodzic, będący przedstawicielem ustawowym małoletniego, wnosi do Komornika o umorzenie postępowania egzekucyjnego, to Komornik kończy to postępowanie z wniosku wierzyciela. Oczywiście postępowanie może trwać nadal, jeśli obok małoletniego egzekucja toczyła się na rzecz innych wierzycieli, chociażby Funduszu Alimentacyjnego. Wówczas Komornik winien wydać postanowienie w którym umorzy postępowanie na rzecz małoletniego i jednocześnie toczyć je będzie dalej na rzecz pozostałych wierzycieli. W tej sytuacji wniosek wierzyciela nie niweczy całego postępowania a jedynie postępowania na jego rzecz. Wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego złożony przez wierzyciela jest tzw. wnioskiem bezprzyczynowym. Innymi słowy Komornik nie bada przyczyn, dla których wierzyciel taki wniosek złożył. W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że umorzenie postępowania egzekucyjnego nie jest równoznaczne z umorzeniem samego długu. Dług nadal istnieje i dłużnik nie może w przyszłości skutecznie unikać egzekucji twierdząc, że jego dług został przez Komornika umorzony. Powtórzę więc, Komornik nie umarza długu a jedynie postępowanie egzekucyjne, a to zasadnicza różnica.

Inne przesłanki umorzenia postępowania egzekucyjnego przewiduje również Kodeks postępowania cywilnego.

Do umorzenia egzekucji komorniczej może również dojść z urzędu. Może się tak stać w następujących okolicznościach:

1. gdy wierzyciel, bądź dłużnik nie posiada zdolności sądowej bądź gdy egzekucja z powodu jej przedmiotu bądź osoby dłużnika jest niemożliwa do przeprowadzenia,
2. jeśli okaże się, że do przeprowadzenia egzekucji nie są uprawnione organy sądowe,
3. jeśli jest wiadome, że z tytułu egzekucji komorniczej nie będzie możliwe uzyskanie sumy większej niż koszty prowadzenia egzekucji.

Jak widać w świecie prawa i przepisów jest wyraźna różnica pomiędzy zawieszeniem, a umorzeniem postępowania egzekucyjnego i istotnym pozostaje, aby chcący skorzystać z tych odrębnych instytucji zdawali sobie sprawę z zasadniczych różnic, bo będzie to miało bezpośrednie przełożenie na konsekwencje wynikające z wydanych przez Komornika postanowień.